Gemandateerde Voorziening: vertrouwenscentra kindermishandeling

Het vertrouwenscentrum kindermishandeling (VK) heeft naast haar reguliere werking (zie hoofdstuk rechtstreeks toegankelijke hulp) ook een opdracht als gemandateerde voorziening. Vanuit dat mandaat onderzoekt het VK of het in verontrustende situaties, waarbij een vermoeden van kindermishandeling aan de orde is, maatschappelijk noodzakelijk (mano) is om tussen te komen en hulp op te starten of verder te zetten. Indien nodig kan het VK een dossier doorverwijzen naar het Openbaar Ministerie wanneer gerechtelijke jeugdhulp zich opdringt.

Bovenstaande tabel toont het aantal uniek opgestarte procedures ‘maatschappelijke noodzaak’ (mano) voor kinderen en jongeren in 2015. De aanmeldingen die niet-ontvankelijk verklaard worden, zijn niet mee opgenomen in deze tabel.

In totaal gaat het om 834 opgestarte mano-procedures bij het VK, waarbij 826 unieke kinderen betrokken zijn. Bij 8 kinderen is er dus sprake van 2 opgestarte mano-procedures, bv. omwille van een verhuisdossier tussen twee VK of omdat er effectief twee mano-procedures doorlopen zijn voor dat kind in hetzelfde jaar, wat eerder uitzonderlijk is. Bijna 3/4e van de aanmeldingen (73,86%) betreft kinderen jonger dan 12 jaar.

Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de aanmelders bij het VK voor een procedure mano in 2015.  Per aangemeld kind wordt één aanmelder geteld. Een aanmelder die gelijktijdig 2 kinderen aanmeldt, wordt 2 keer geteld, nl. per kind 1 keer. Soms gebeurt het dat een nieuwe melder zich aandient voor een kind dat reeds een procedure mano heeft lopen. Die zogenaamde 2de/bijkomende melder wordt niet meegeteld. In 2015 gaat het om 17 geregistreerde, bijkomende melders.

In de helft van de gevallen (51,80%) komt de aanmelding vanuit het jeugdparket. Situaties die initieel aangemeld zijn binnen de reguliere werking van het VK, kunnen intern doorverwezen worden voor een onderzoek mano. Dit gebeurt in 2015 in 164 (19,66%) gevallen. Onder de categorie ‘andere’ vallen actoren uit de gezondheidszorg, het OCMW, kinderdagverblijven enz.

Van de 834 opgestarte procedures in 2015 zijn er momenteel nog 22 procedures in onderzoek, wat het totaalcijfer van 812 verklaart. De tabel toont de conclusies bij afloop van het onderzoek, en dus niet de mogelijke verschuivingen tijdens het casemanagement (bv. schakeling tussen observerend (OCM) en interveniërend casemanagement (ICM), of alsnog een doorverwijzing naar het Parket):

• Ongeveer de helft blijft bij het VK in casemanagement (48,03%);
• Ongeveer 40% eindigt in een doorverwijzing naar het jeugdparket;
• 12,56% blijkt na afloop van het onderzoek geen maatschappelijke noodzaak te zijn.

Van de 420 aanmeldingen door het Parket keren er 143 dossiers terug naar het Parket na afloop van het onderzoek, goed voor 34,05%.

Emotioneel geweld (mishandeling & verwaarlozing) wordt met 47,37% het vaakst gemeld.  Lichamelijk geweld (met 18,98% voor lichamelijke mishandeling en 9,42% voor lichamelijke verwaarlozing) staat respectievelijk op de 2e en 4e plaats. In 11,57% is er sprake van  een  risicosituatie in hoofde van de aanmelder. In 59 gevallen (7,94%) is er een vermoeden van seksueel misbruik.

Op een totaal van 834 aangemelde en opgestarte procedures, kan het VK in 91 gevallen geen diagnose stellen. Dit is vooral geval als de procedure vroegtijdig stop gezet wordt en doorverwezen is naar het Parket wegens geen medewerking van de cliënt. 

Emotioneel geweld (mishandeling en verwaarlozing) wordt het vaakst gediagnosticeerd, nl. 55,18%. Lichamelijk geweld - met 12,52% voor lichamelijke mishandeling en 6,06% voor lichamelijke verwaarlozing - staat respectievelijk op de 4e en 5e plaats. In hoofde van het VK is er in 15,48% van de gevallen sprake van een risicosituatie na onderzoek, goed voor een 3e plaats. In 21 gevallen (2,83%) blijkt er na onderzoek effectief sprake van seksueel misbruik.

Emotioneel geweld (mishandeling en verwaarlozing) wordt het vaakst bevestigd door het VK: respectievelijk in 78% en 80% van de gevallen. Seksueel misbruik wordt slechts in 17 van de 59 gemelde situaties bevestigd. In de overige gevallen diagnosticeert het VK als volgt: risicosituatie (18), emotioneel geweld (17) of onbekende/andere problematiek (7).